chomik europejski

Cechy Ogólne

Osiąga on wielkość od 20 do 34 cm. Jego bezwłosy ogon jest również dosyć długi (4-6 cm). Samce osiągają wielkość świnki morskiej, samice są nieco mniejsze. Chomik europejski waży od 200 do 670 gramów. Ubarwienie jest różnorodne, najczęściej spotykaną formą jest futro żółto-brązowe na grzbiecie i ciemne, lub prawie czarne na brzuchu. Koniec nosa i łapy są białe, natomiast za uszami i po bokach posiada żółte plamki. Okolice pyska oraz oczu mają zabarwienie czerwonobrązowe. W naturze występuje również odmiana jednolicie czarna, będąca wynikiem mutacji, tzw. forma melanistyczna, a także odmiana bardzo jasna.

Pochodzenie i występowanie

Chomik europejski jest jedynym gatunkiem wśród chomików dużych. Jest to największy gatunek chomika. Występuje tylko w naturze, nie jest hodowany w niewoli. Jest często uważany za szkodnika pól uprawnych, ponieważ zasiedla nieużytki i pola uprawne, ogrody i przydroża, a także spichlerze i magazyny. Nie zasiedla on miejsc, w których występuje wysoki poziom wód gruntowych. Ulubionym rodzajem gleb jest podłoże lessowe, lessopodone oraz gleby bielicowe (powstałe na piaskach gliniastych i słabogliniastych oraz glinach zwałowych). Chomik europejski przywędrował ze stepów Azji, wraz z rozkwitem rolnictwa. Spotykany jest obecnie w Belgii, środkowej i wschodniej Europie, w Rosji i północnozachodnich Chinach. W pobliżu ujścia rzeki Neckar do Renu (zachodnie Niemcy) archeolodzy wykopali kości chomika europejskiego mające 2000 lat. Występuje on również w Polsce. Można go spotkać w środkowym i południowym regionie kraju, poniżej 400 m nad poziomem morza

Zachowanie dziko żyjących chomików europejskich

Chomik europejski tak jak swoi pobratymcy żyje w głębokich norach wykopanych przez siebie. W lecie, gdy jest ciepło, nora nie jest głeboka, sięga około 60 cm. Natomiast w zimie, gdy ziemia jest zamarznięta nora chomika europejskiego jest położona nawet na głębokości 2 metrów. Podziemne tunele ciągną się często przez 10 metrów. Samce budują zazwyczaj mniejsze nory niż samice, ponieważ prawie całe życie spędzają samotnie. Nora chomika europejskiego składa się z gniazda, komory na zapasy oraz kilku ślepych zaułków służących jako toalety. Nory mogą być używane przez chomika stale, lub jako tymczasowe schronienia. Nory stałe posiadają liczne pionowe i ukośne wejścia mające 7-10 cm średnicy i znajdujące się w odległości 1-2 metrów od siebie. Tymczasowe budowane są przede wszystkim w lecie przez dorosłych samców i młode osobniki obu płci. Mają one zdecydowanie prostszą konstrukcję – składają się z jednej komory i jednego wyjścia. W norach chomik składa swoje zapasy, które przenosi w torbach policzkowych. Skóra na policzkach chomika jest bardzo rozciągliwa, dzięki czemu może on przenosić duże ilości pożywienia. Na jesieni gromadzi w swojej spiżarni nawet do 60 kilogramów zboża, choć na przetrwanie zimy wystarczają zazwyczaj 4 kilogramy. Samica, która najprawdopodobniej zaraz na wiosnę będzie miała młode, musi już na jesieni zadbać o wystarczającą ilość pokarmu nie tylko dla siebie, ale również dla swojego potomstwa.
W październiku lub listopadzie chomik europejski zapada w sen zimowy, trwający do końca marca. Na ten okres zwierzę to zamyka ziemią wyjścia ze swojej budowli, a temperatura jego ciała spada do 6ºC. Nie zapada on jednak w stan głębokiej hibernacji. Sen zimowy przerywa tylko w celu odwiedzenia komory z zapasami lub toalety. Czasami wychodzi on również na powierzchnię (zwłaszcza gdy jest dużo śniegu), co zostało zaobserwowane na przykład w Kazachstanie przy temperaturze minus 20 ºC. Pomimo dużych zapasów na zimę, zwierzęta tracą w tym okresie nawet do 1/3 swojej wagi. Ponad 50% chomików europejskich nie przeżywa zimy, w ostatnich latach granica ta podniosła się do 80% populacji.

Rozmnażanie

Na wiosnę, po przebudzeniu samce i samice poszukują partnerów, na krótki okres godów. Tylko w tym okresie osobniki różnych płci tolerują nawzajem swoją obecność. Ciąża u chomika europejskiego trwa około 20 dni, a następnie na świat przychodzą młode (od 4 do 12 w jednym miocie). Po porodzie samiec odchodzi i pozostawia samicy wychowanie młodych. Po 25-30 dniach młode chomiki są już w pełni samodzielne, a po następnych dwóch miesiącach zdolne do rozrodu. Ilość miotów w roku jest w znacznym stopniu zależna od warunków pogodowych i od ilości zgromadzonego pokarmu. Waha się ona od 2 do 4. Poza okresem godowym osobniki przeciwnych płci nie tolerują się i gryzą, dlatego też mieszkają oddzielnie. Czasami dochodzi do kanibalizmu, gdy występuje duży niedobór pokarmu, lub zbytni rozrost populacji. Chomik europejski jest zwierzęciem bardzo bojowym. Walczy zajadle o swoje terytorium, nie tylko ze swoimi krewniakami, ale także z większymi od siebie drapieżnikami, jak koty psy czy lisy. Aby odstraszyć intruza nadyma torby policzkowe (wydaje się przez to większy), staje na dwóch łapach, przybiera groźne pozy, syczy, skacze na wysokość nawet do jednego metra i ostrzegawczo szczeka. Długimi i silnymi siekaczami może także zaatakować przeciwnika. Większości młodych chomików umiera w boju, a te, które przeżyją, dożywają nawet 10 lat.

Odżywianie

Chomik europejski żywi się głównie pokarmem roślinnym (liśćmi, korzeniami) – ziarnami, koniczyną, różnymi bulwami i cebulkami, roślinami strączkowymi, ziemniakami, kukurydzą i burakami. Korzysta także z pokarmu zwierzęcego, na przykład owadów w różnych stadiach rozwoju, ślimaków, dżdżownic, żab i jaszczurek, niektórych mniejszych gryzoni. Możliwe jest także, że chomik europejski zje pisklęta ptaków gniazdujących na ziemi.

Ochrona

Do lat siedemdziesiątych ubiegłego stulecia chomiki europejskie były tak rozpowszechnione, że w niektórych rejonach rolniczych wprowadzano nagrody za ich upolowanie. Bardzo szybko zmieniło się to w ostatnich trzydziestu latach, ponieważ na uprawy rolne zaczęto wprowadzać wysoko wyspecjalizowane maszyny do zbierania plonów, takie jak kombajny. W takiej sytuacji chomiki europejskie nie mogły uzbierać na zimę potrzebnej ilości pokarmu. Dodatkowo w rolnictwie zastosowano uprawy monokulturowe, i chomikom brakło urozmaicenia w diecie – doprowadziło to do braków niezbędnych witamin i innych substancji odżywczych. Spowodowało to, że chomiki europejskie w szybkim tempie umierały i są obecnie nie tylko w Polsce, ale także w wielu innych krajach europejskich uznawane za gatunek zagrożony wyginięciem. Znajduje się na czerwonej liście IUCN.